Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym  (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40), art.176 pkt 1, art.179 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 447 ze zm.), uchwala się, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się do realizacji ,,Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2023-2025” stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

 

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.

 

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

 

 

 

                                                                                               Przewodniczący Rady Gminy

 

 

Uzasadnienie

 

 

Obowiązek opracowania trzyletniego Gminnego Programu Wspierania Rodziny wynika z art. 176 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ostatni Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2020-2022 został uchwalony Uchwałą Nr XVI/108/2020 z dnia 15 stycznia 2020r.

Opracowanie kolejnego programu jest odpowiedzią na obowiązek nałożony na gminy w/w ustawą.

                                                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                           Załącznik do Uchwały  Nr XLIII/380/2023

                                                                                                          Rady Gminy Świętajno

                                                                                                          z dnia 29 marca 2023 r.

 

 

 

 

 

 

 

 

WSTĘP

PODSTAWY PRAWNE

CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO - DEMOGRAFICZNA GMINY ŚWIĘTAJNO

RODZINNA I INSTYTUCJONALNA PIECZA ZASTĘPCZA

ODBIORCY PROGRAMU

CELE PROGRAMU

REALIZATORZY PROGRAMU

PRZEWIDYWANE EFEKTY

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

MONITORING I EWALUACJA

WSKAŹNIKI

PODSUMOWANIE

 

 

Program wspierania rodziny dla Gminy Świętajno na lata  2023 – 2025 został opracowany w oparciu o ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t. j. Dz. U. z  2022 r. poz.447 ze zm.).

Stworzenie spójnego, ukierunkowanego na określone działania programu dla Gminy Świętajno pozwoli na planowanie i ukierunkowanie aktywności mających wspierać rodziny i zapobiegać marginalizacji osób i rodzin w środowisku lokalnym. Ponadto przygotowanie programu wymagało dokonania diagnozy sytuacji społecznej, opiekuńczo-wychowawczej, materialnej i zawodowej rodzin na terenie Gminy, a tym samym interdyscyplinarne ujęcie problemu  wykluczenia społecznego.

Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice czy opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnętrzne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.

Rodzina zarówno ta duża jak i ta mała spełnia w społeczeństwie wiele różnych funkcji. Można wśród nich wyróżnić cztery podstawowe:

- prokreacyjna- służy zaspokajaniu potrzeb emocjonalno- rodzicielskich oraz reprodukcyjnych potrzeb partnerów życiowych,

-  opiekuńcza - pociąga za potrzebę sprawowania opieki nad dzieckiem, które z racji wieku lub ograniczonej sprawności psycho - ruchowej nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie.

-  wychowawcza - jak sama nazwa wskazuje, jest procesem wychowawczym odbywającym się na linii rodzice - dzieci. Jej celem jest przygotowanie młodych członków rodziny do życia w społeczeństwie poprzez przekazaniu im norm i zachowań służących prawidłowemu wykonywaniu ról społecznych. Funkcja ta oznacza nie tylko socjalizację dzieci przez rodziców, ale również zmianę zachowań małżonków pod wpływem swoich dzieci.

- materialno – ekonomiczna - polegająca na zdobywaniu środków materialnych do życia, zabezpieczeniu potrzeb podstawowych oraz wyższego rzędu poszczególnym członkom rodziny

 

 

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( Dz. U.
z 2022 r. poz.447 ze zm.)

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U.  z 2021 r. poz. 2268 ze zm.)

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2021 r., poz. 1249 ze zm.)

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. 2023 r. poz. 165 ze zm.)

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.)

 

 

            Gmina Świętajno jest położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim, w sercu regionu znanego jako „Zielone Płuca Polski”. sąsiaduje z gminami: Dźwierzuty, Szczytno (gm. wiejska),  Piecki, Ruciane-Nida i Rozogi.

            Pod względem administracyjnym Gmina obejmuje 15 sołectw, w których skład wchodzi 24 miejscowości. Największą z nich jest Świętajno (siedziba władz samorządowych), Spychowo i Kolonia.

Gmina znajduje się w niedalekiej odległości od miasta powiatowego – Szczytna (18 km), Ponadto przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 53 (Olsztyn - Ostrołęka), droga krajowa nr 59 (Giżycko-Rozogi) oraz linia kolejowa Szczytno-Pisz. Odległość od Olsztyna - siedziby władz administracyjnych województwa wynosi 70 km. Położenie geograficzne gminy oraz układ dróg lokalnych i regionalnych powodują, iż lokalizacja gminy względem ważnych punktów węzłowych (aglomeracji) jest średnio korzystna. Gmina Świętajno  zajmuje powierzchnię 27955 ha i stanowi 14,5 % powierzchni powiatu szczycieńskiego. W Gminie Świętajno zamieszkuje obecnie 5597 mieszkańców,

            W 2022 roku Ośrodek Pomocy Społecznej w Świętajnie udzielił świadczeń pieniężnych i niepieniężnych 224 rodzinom, w tym 84 rodziny z dziećmi, w porównaniu do roku 2021 nastąpił nieznaczny spadek liczby rodzin korzystających z pomocy społecznej (227).

Najczęstszym powodem korzystania z pomocy społecznej były niskie dochody (ubóstwo) oraz bezrobocie. Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej w latach 2021-2022podyktowane było następującymi powodami:

 

 

Z powodu ubóstwa korzystało ze wsparcia 128 rodzin, 70 rodzin z powodu bezrobocia, 28 z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Bezrobocie jest głównym czynnikiem sprawczym ubóstwa. Niesie to za sobą nie tylko niedostatek ale też i negatywne skutki w zakresie funkcjonowania rodziny. Prowadzi często do zachowań dewiacyjnych w rodzinie, utrzymania nałogów, marginalizacji, obniżenia poziomu potrzeb bytowych i całokształtu bytowania. W konsekwencji generuje występowanie patologii społecznej oraz nieradzenie sobie w wypełnianiu ról opiekuńczo-wychowawczych i społecznych. W rodzinach takich często występuje alkoholizm, złe warunki socjalno-bytowe, problemy w zakresie opieki nad dziećmi. Złe funkcjonowanie rodziny jest częstym powodem zaniedbywania przez dzieci nauki, nierealizowania obowiązku szkolnego, demoralizacji oraz niskiej samooceny. Brak odpowiedniego specjalistycznego wsparcia dla takich rodzin powoduje potencjalne zagrożenie związane z koniecznością odebrania dzieci ze środowiska naturalnego i umieszczenia ich w pieczy zastępczej.

Z analizy danych wynika, że bezradność w sprawach opiekuńczo –wychowawczych wzrosła w 2022r. o 9 rodzin, co spowodowane jest wzrostem ilości osób z problemem alkoholowym, bezrobociem, niezaradnością życiową, brakiem prawidłowych wzorców. W rodzinach, w których działania podejmowane przez pracowników socjalnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, do wsparcia rodziny zostaje skierowany asystent rodziny. Praca asystenta rodziny polega na współpracy z rodziną w celu prawidłowego wypełniania ról społecznych, wychowawczych, wskazania odpowiednich wzorców celem zapobiegnięcia umieszczeniu dziecka w systemie pieczy zastępczej. W ramach  udzielania wsparcia w ośrodku pomocy społecznej zatrudniony jest asystent rodziny w wymiarze 3/4 etatu.

Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny:

- w roku 2021 – 12 rodzin

- w roku 2022 – 10 rodzin

 

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świętajnie szeroko rozumianym wsparciem ( świadczenie pieniężne, niepieniężne, praca socjalna) objął w 2021 r. 345 rodzin, a w 2022 r. – 346. Szczegółowy podział rodzin przedstawia poniższa tabela:

 

 

Jak wynika z informacji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczytnie w pieczy zastępczej z terenu Gminy Świętajno umieszczonych jest 22 dzieci, w tym 11 dzieci przebywa w  rodzinach zastępczych spokrewnionych, 1 dziecko w Domu Dziecka.

W zakresie tym zgodnie z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej gmina Świętajno współfinansuje pobyt dzieci w rodzinach zastępczych oraz dzieci w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Dane z Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Szczytnie wskazują, że obecnie 13 rodzin z terenu gminy objętych jest opieką kuratora w zakresie opiekuńczo-wychowawczym.

Z danych Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w
2022 r. wynika, że u 5 rodzin, w których wychowywano dzieci wszczęto procedurę „Niebieskiej Karty”.

W związku z nadużywaniem alkoholu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wszczęła 12 postępowań zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu obowiązku poddania  się leczeniu uzależnień od alkoholu.

W strukturze GOPS funkcjonuje ośrodek wsparcia dziennego pełniący funkcją opiekuńczą dla  dzieci z rodzin z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi, z którymi pracuje instruktor ds. kulturalno-oświatowych.

W ramach współpracy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świętajnie z Kuratorium Oświaty w Olsztynie w 2021 roku 10 dzieci z rodzin, w których występuje problem alkoholowy oraz zjawisko przemocy w rodzinie lub są zagrożone tym zjawiskiem, uczestniczyły w koloniach letnich z programem profilaktycznym. W podobnym przedsięwzięciu w 2022 roku uczestniczyło również 10 dzieci.

Jak wynika z danych oświatowych na terenie gminy funkcjonowały 4 szkoły podstawowe, przedszkole, niepubliczne przedszkole,  Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych. W 2022 roku do szkół podstawowych uczęszczało 363 dzieci.

Na terenie gminy funkcjonują 2 przedszkola w tym 1 niepubliczne i 3 oddziały przedszkolne. W 2022 roku do przedszkoli uczęszczało łącznie 175 dzieci.

W 2022 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świętajnie finansował dożywianie w szkołach i przedszkolach 127 dzieciom z rodzin najuboższych.

Diagnozowanie zasobów pozwala na wskazanie form pomocy niezbędnych dla rodzin znajdujących się w sytuacjach zagrożenia i kryzysu. Znajomość potencjału i dostępność usług daje możliwość formułowania celów i zadań, które mogą stanowić spójny system działania na rzecz rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji  opiekuńczo-wychowawczych.

 

 Pieczę zastępczą zapewnia się dzieciom w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania  przez rodziców.

 Piecza zastępcza sprawowana jest w formie rodzinnej i instytucjonalnej. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie postanowienia Sądu.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:

a) spokrewniona,

b) niezawodowa,

c) zawodowa, w tym:

 

W rodzinie zastępczej zawodowej lub niezawodowej w tym samym czasie może przebywać nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które uzyskały pełnoletność. Wyjątek stanowi konieczność umieszczenia rodzeństwa.

Zawodowe rodziny zastępcze otrzymują wynagrodzenie. Opiekują się niespokrewnionymi dziećmi, najczęściej we własnych mieszkaniach czy domach.

 

Na terenie Powiatu Szczycieńskiego w 2021 roku funkcjonowało pięć placówek opiekuńczo- wychowawczych typu socjalizacyjnego: Dom Dziecka w Szczytnie i Dom Dziecka Nr 2 w Szczytnie, nad którymi wspólną obsługę administracyjną i ekonomiczną prowadzi Centrum Administracyjne do Obsługi Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych w Szczytnie  oraz Dom dla Dzieci Nr 1 w Pasymiu, Dom dla Dzieci Nr 2 w Pasymiu i Dom dla Dzieci Nr 3 w Pasymiu, nad którymi wspólną obsługę administracyjną i ekonomiczną prowadzi Centrum Ekonomiczno-Administracyjne Domów dla Dzieci w Pasymiu. Wszystkie w/w placówki zapewniły w ciągu ubiegłego roku opiekę i wychowanie łącznie 77 wychowankom.

 

 

Rodziny wychowujące dzieci oraz rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zagrożone ubóstwem, problemem uzależnienia oraz rodziny dotknięte przemocą.

 

 

1.Podejmowanie działań profilaktycznych sprzyjających  umacnianiu rodziny i wzrostu kompetencji rodzicielskich.

2. Profesjonalne wsparcie rodzin przeżywających trudności w pełnieniu funkcji wychowawczych

3.Podejmowanie działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej.

 

Cele szczegółowe będą osiągane poprzez realizację zadań:

 

 

 

 

 

 

Realizatorem Programu jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świętajnie przy współpracy z instytucjami i osobami specjalizującymi się i mającymi kontakt z dzieckiem i rodziną.

 

W realizacji Programu uczestniczą:

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świętajnie,

Urząd Gminy,

Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

Placówki oświatowe,

Komenda Powiatowa Policji,

Sąd rodzinny,

Kuratorzy zawodowi i społeczni

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczytnie

Placówki służby zdrowia

 

-  stworzenie wielopłaszczyznowego wsparcia dla rodzin przeżywających trudności;

-  polepszenie sytuacji dziecka i rodziny;

-  zmniejszenie ryzyka powielania negatywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży;

-  wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa socjalnego dzieci i młodzieży;

-  zapobieganie sytuacjom kryzysowym w rodzinach;

-  przeciwdziałanie umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej;

 - umożliwienie dzieciom umieszczonym w pieczy zastępczej powrotu do rodziny biologicznej, poprzez przywrócenie jej prawidłowych funkcji;

 

Realizacja Programu będzie odbywać się w ramach posiadanych środków budżetu gminy, budżetu państwa oraz środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.

 

Gminny Programu Wspierania Rodziny jest dokumentem otwartym i długofalowym. Będzie podlegał ewaluacji w zależności od występujących potrzeb rozpoznawanych i ustalanych przez podmioty zajmujące się sprawami rodziny. Monitoring będzie polegał na pozyskiwaniu informacji i danych od podmiotów realizujących poszczególne zadania, co umożliwi wgląd w zakres podejmowanych działań, ich analizę oraz ocenę skuteczności. Analiza i ocena zebranych informacji pozwoli na planowanie dalszych działań oraz doskonalenie działań dotychczas  ustalonych.

      

Liczba rodzin korzystajacych ze wsparcia, w tym liczba rodzin z dziećmi

Liczba środowisk zagrożonych uzależnieniem

Liczba założonych Niebieskich Kart

Liczba specjalisów zatrudnionych w Ośrodku

Liczba osób korzystających z poradnictwa specjalistycznego

Liczba rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi

Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny

Liczba dzieci korzystających z dożywiania w placówkach oświatowych

Liczba szkoleń i konferencji dotyczących pracy z dzieckiem i rodziną

 

Gminny Program Wspierania Rodziny jest zgodny z działaniami określonymi w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.

Program zakłada tworzenie optymalnych warunków dla prawidłowego funkcjonowania rodzin na terenie gminy Świętajno oraz  poprawy stylu i jakości ich życia. Wsparcie rodziny będzie miało charakter profilaktyczny, ochronny a rodzinie będą stwarzane możliwości samodzielnego rozwiązywania swoich problemów. Zwiększy to ich szanse na prawidłowe funkcjonowanie w środowisku i poczucie odpowiedzialności przy wykorzystaniu własnego potencjału. Ważnym elementem realizacji Programu jest ścisła współpraca podmiotów zajmujących się sprawami rodziny i podejmowanie interdyscyplinarnych działań.