Ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1463 – dalej „ustawa nowelizująca”) ustawodawca dokonał nowelizacji przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344, 1113, 1463), za pomocą art. 3 pkt 14 ustawy nowelizującej wprowadzono do ustawy o gospodarce nieruchomościami nowy dział VIa Przepisy epizodyczne dotyczące roszczenia o sprzedaż gruntu na rzecz użytkownika wieczystego, zawierający art. 198g-198l ustawy.

Z żądaniem sprzedaży nieruchomości gruntowej użytkownik wieczysty może wystąpić  w okresie do 31 sierpnia 2024 r., przy czym żądanie sprzedaży nie przysługuje:

- jeżeli nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste po dniu 31 grudnia 1997r;

- Jeżeli użytkownik wieczysty nie wykonał zobowiązania określonego w umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste;

- W odniesieniu do gruntów położonych na terenie portów i przystani morskich w rozumieniu art. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 1624 oraz z 2023 r. poz. 261);

- jeżeli grunt jest wykorzystywany na prowadzenie rodzinnego ogrodu działkowego  w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych;

- w odniesieniu do nieruchomości gruntowej niezabudowanej.

Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami umożliwiają użytkownikom wieczystym nabycie własności posiadanych nieruchomości gruntowych nie będących nieruchomościami wykorzystywanymi na cele mieszkaniowe. W odniesieniu do tych nieruchomości przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nastąpiło z mocy prawa na dzień 1 stycznia 2019 r. – ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.

Nowe regulacje zatem dotyczą w szczególności nieruchomości:

Warunki sprzedaży nieruchomości gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa   w związku z realizacją roszczenia przysługującego użytkownikom wieczystym o ich nabycie zostały określone w art. 198h ust. 1 u.g.n., zgodnie z którym cenę nieruchomości ustala się:

- w przypadku zapłaty ceny jednorazowo w wysokości równej: 20 x (stawka %opłaty rocznej x wartość nieruchomości),

- w przypadku rozłożenia ceny na raty w wysokości równej: 25 x (stawka % opłaty rocznej   x wartość nieruchomości).

Natomiast zgodnie z art. 198h ust. 2 u.g.n. – „W odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego cenę nieruchomości ustala się w wysokości nie niższej niż dwudziestokrotność kwoty stanowiącej iloczyn dotychczasowej stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego oraz wartości nieruchomości gruntowej określonej na dzień zawarcia umowy sprzedaży, jednak nie wyższej niż wartość nieruchomości gruntowej określona na dzień zawarcia umowy sprzedaży.”

W myśl przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, co do zasady, cenę nieruchomości przeznaczonej do obrotu przez jednostkę samorządu terytorialnego ustala jej organ wykonawczy.

W art. 198i ust. 1 u.g.n. zamieszczono szczególny przepis kompetencyjny w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego na podstawie którego, w terminie 4 miesięcy od wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. do 31 grudnia 2023 r., rada w drodze uchwały możę wprowadzić jedno z alternatywnych rozwiązań:

określić szczegółowe warunki sprzedaży nieruchomości gruntowych na rzecz ich użytkowników wieczystych albo zobowiązać organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego do indywidualnego określenia tych warunków w drodze zarządzenia.

W przypadku niepodjęcia przez radę w ww. terminie żadnej uchwały na podstawie ww. art. 198i u.g.n., w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego zastosowanie będą miały wyżej opisane regulacje dotyczące ustalania ceny nieruchomości gruntowych będących własnością Skarbu Państwa.